Je staat op een boot, de zon schijnt, het water klotst zacht tegen de romp. Dan roept iemand ineens: “Let op aan bakboord!” Je draait je om, maar weet niet zeker of dat links of rechts is. Geen zorgen, je bent niet de enige. Veel mensen raken in de war bij maritieme termen. Toch zijn ze op het water onmisbaar. Zeker als je vaker vaart, een keer meegaat met een zeiltocht of zelfs een vaarbewijs overweegt.
Bakboord en stuurboord klinken misschien ouderwets, maar hebben een duidelijke functie. Ze geven richting aan op het schip, los van je eigen positie. Dat voorkomt misverstanden, vooral op momenten waarop je snel moet handelen. Hoe eerder je deze termen onder de knie hebt, hoe rustiger je aan boord beweegt. En je zult merken: er zit logica in.
Waar komen bakboord en stuurboord vandaan?
De oorsprong van deze begrippen gaat terug naar de tijd van houten schepen zonder stuurwiel. Destijds bestuurde men het schip met een grote riem, die altijd aan de rechterkant zat. Die kant noemde men “stuurboord”. De andere zijde, waar bemanning doorgaans het schip verliet, werd “bakboord” genoemd. Dit is waarschijnlijk afgeleid van het Oud-Nederlandse woord “bac”, wat rug betekent, de kant waar de stuurman zijn rug naartoe keerde.
Hoewel schepen nu natuurlijk anders zijn uitgerust, bleven deze benamingen bestaan. En niet zonder reden. Overal ter wereld zijn het dezelfde begrippen gebleven. Zo begrijpt iedere bemanning, waar ook ter wereld, welke kant bedoeld wordt. Dat maakt ze tijdloos én praktisch.
Links of rechts? Zo zit het precies
Wanneer je op een schip staat en recht vooruit kijkt, is bakboord altijd aan je linkerzijde en stuurboord aan je rechterzijde. Dit vaste referentiepunt voorkomt verwarring aan boord. Het maakt niet uit wie waar staat: iedereen gebruikt dezelfde oriëntatie.
Er zijn handige ezelsbruggetjes. Bakboord bevat de “a” van links, stuurboord de “u” van rechts. Ook kleuren helpen: rood hoort bij bakboord, groen bij stuurboord. Die kleurcodering zie je terug in navigatieverlichting en op diverse onderdelen van het schip. Ze maken het makkelijker om in één oogopslag te bepalen waar je bent en welke kant je op moet. Vooral ’s nachts of bij slecht zicht is dat onmisbaar.
Waarom het écht uitmaakt
Op het water draait alles om duidelijke communicatie. Zeker in situaties waarin snel handelen vereist is, zoals bij het aanleggen, navigeren in drukke vaargebieden of een plotselinge koerscorrectie. Als iemand “bakboord” roept, moet je zonder nadenken weten wat bedoeld wordt. Fouten kunnen leiden tot aanvaringen of gevaarlijke situaties.
Ook in de vaarregels komen deze termen terug. Zie je een groen licht op een naderend schip, dan kijk je naar diens stuurboordzijde, en weet je dat het vaartuig van rechts komt. Zulke signalen maken het makkelijker om goed te anticiperen. Zelfs bij recreatief varen levert dat rust op. Iedereen weet wat bedoeld wordt, zonder eerst te moeten overleggen of twijfelen.
In de praktijk aan boord
Op moderne boten zijn bakboord en stuurboord vaak aangeduid met kleuren of symbolen. Denk aan gekleurde touwen, kussens of stickers. Die markeringen zijn er niet voor de sier, ze ondersteunen snelle oriëntatie. Bij het hijsen van zeilen, het manoeuvreren of bij onderhoud maakt het verschil écht uit.
Ook bij gespecialiseerde schoonmaakdiensten zie je dat terug. Zo houdt een partij als Glenn’s Yacht Cleaning bij het reinigen van rompen of dekdelen rekening met vaste scheepsindelingen. Kleurcodes en richtingsaanduidingen zorgen ervoor dat elk onderdeel precies de aandacht krijgt die het nodig heeft. Dat komt niet alleen het uiterlijk ten goede, maar ook de functionaliteit en veiligheid van het schip.
Tips om de termen onder de knie te krijgen
Bakboord en stuurboord onthouden kost even tijd, maar wordt snel vanzelfsprekend met de juiste aanpak. Begin klein: draag een rood en groen polsbandje of gebruik stickers op je stuur. Koppel de kleuren aan je schoenkeuze of jaszakken. Herhaal de begrippen hardop tijdens het oefenen, zodat je beweging aan taal koppelt.
Gebruik een tafel als model of oefen bij het afmeren. Hoe vaker je het toepast in echte situaties, hoe sneller het beklijft. Ook apps en eenvoudige oefeningen helpen je op weg. Voor je het weet, denk je er niet meer bij na – net als de ervaren schippers.
Zekerder aan boord
Wie weet wat bakboord en stuurboord betekenen, voelt zich zelfverzekerder op het water. Je herkent instructies sneller, voorkomt fouten en houdt overzicht. Het zijn geen overbodige begrippen, maar praktische tools voor vlot en veilig varen.
Of je nu pas begint met varen of al enige ervaring hebt, deze termen maken je vaardiger én rustiger aan boord. Ze helpen je om soepel te communiceren en beter samen te werken. En dat maakt elke vaartocht niet alleen veiliger, maar ook prettiger.
